محمدجواد جعفری، مدیر پایگاه ملی میراث‌فرهنگی محوطه تاریخی ریوی در یادداشتی نوشت: این محوطه باستانی شامل تپه هایی در راستای شمالی - جنوبی است که با فاصلة ۳۰۰ تا ۶۰۰ متر از یکدیگر قرار دارند که نخستین‌بار در بررسی باستانشناسی دکتر عزتالله نگهبان در سال ۱۳۴۲ با نام «تپه ریبا» معرفی شده است و در فروردین‌ماه سال ۱۳۴۶ محوطه ریوی با شماره ۷۲۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید مجدداً در سال ۱۳۵۶ فائق توحیدی ضمن بررسی در منطقه، محوطه را میلهکوبی کرد.
متأسفانه، امروزه آنچه از بقایای باستانشناسی این محوطه باقی‌مانده شامل ۴ تپه و پستی‌وبلندی‌های متعددی است که از تخریب کشاورزی و کورههای آجرپزی لطمههای جبران‌ناپذیری دیدهاند. یکی از مهم‌ترین مدارک برای شناخت وضعیت گذشته این مجموعه باستانی تصاویر هوایی سال ۱۳۳۵ بوده است. در بررسی این تصاویر مشخص شد بخشهای وسیعی از محوطه ریوی که امروزه زمینهای کشاورزی صافی هستند، عوارض باستان‌شناختی متعددی وجود داشته است از جمله این عوارض دو تپه بزرگ در مرکز محوطه بوده که متأسفانه توسط کورههای آجرپزی تخریب شدهاند و تنها بخش بسیار کوچکی از یکی از این تپهها در محل خود باقی‌مانده است.
همچنین تصاویر هوایی سال ۱۳۷۶ نشان میدهند که فعالیت کورههای آجرپزی و تسطیح اراضی، بعد سال ۱۳۵۷ آغاز شده است. به‌وضوح مشخص است شروع فعالیت کورههای آجرپزی در محوطه در اوایل دهه ۶۰ بوده و تسطیح زمین‌ها به‌منظور کشاورزی در دهه ۶۰، ۷۰ و ۸۰ همواره وجود داشته است. در مجموع امروزه حدود ۱۰ هکتار از وسعت ۱۱۰ هکتاری محوطه تخریب شده است و مهم‌ترین بقایای باستانشناسی این محوطه، چهار تپه با نامهای ریوی "الف"، ریوی "ب"، ریوی "ث" و ریوی "د" است.
«ریوی» در زبان مردم کرد کُرمانج منطقه به معنای روباه است و چون بخش های وسیعی از این تپهها در نتیجة فعالیت های حفاران غیرمجاز بسان لانه روباه شده بود به تپه «ریبا/روباه» مشهور شده و معرفی شد.
در سال ۱۳۹۱ نخستین فصل کاوش باستانشناسی در این محوطه توسط اداره کل میراث‌فرهنگی خراسان شمالی انجام شد. نتایج به‌دست‌آمده از کاوش فصل اول حاکی از وسعت ۱۱۰ هکتاری محوطه بود همچنین در کاوش فصل نخست شواهدی از بقایای معماری یک دژ نظامی از دوران آهن ۳ و هخامنشی در تپه ریوی الف هویدا شد.
فصل دوم کاوش باستانشناسی محوطه ریوی در سال ۱۳۹۳ در بخش شمالی و در تپه ریوی ب متمرکز بود که منجر به شناسایی معماری و مدارکی از دوران اشکانی و ساسانی شد. پژوهشهای باستانشناسی ابتدایی در محوطه ریوی، گویای وجود یک سکونتگاه بزرگ تاریخی ناشناخته در دشت سملقان بود. این سکونتگاه ناشناخته، دارای ساختارهای ارزشمند معماری از دوره آهن، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی است. این یافتهها، محوطه ریوی را در کنار مهم‌ترین آثار تاریخی شرق کشور قرارداد؛ بنابراین باتوجه‌به اهمیت این محوطه از سال ۱۳۹۵ تا سال ۱۴۰۱ کاوش‌های باستانشناسی این محوطه به‌صورت بین‌المللی توسط یک تیم ایرانی- آلمانی به انجام رسید.
تا کنون ۱۰ فصل فعالیتهای باستانشناسی در محوطه تاریخی ریوی انجام شده آثار معماری و بقایای انسانی متعددی از جمله یک گورستان عصر مفرغ (متعلق به ۳۷۰۰ سال قبل)، دژهای نظامی، کاخ و بناهای عظیم خشتی مربوط به دروان ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی و بیش از ۴۰۰ شی تاریخی از این محوطه کشف شده است. این محوطه با تلاش اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی در سال ۱۳۹۹ تبدیل به پایگاه ملی میراث‌فرهنگی شد و زیرساخت‌های گردشگری اولیه بازدید از سایت نیز فراهم شده و در آینده نزدیک محوطه تاریخی ریوی یکی از مهم‌ترین سایت موزه‌های فضای باز در شرق کشور با قابلیت‌های تاریخی و گردشگری خواهد شد.
انتهای پیام/
نظر شما